وارد دانشکده فنی مهندسی نیویورک که بشویم، اولین چیزی که نظرمان را جلب خواهد کرد، اختلاف فاحش حضور دانشجویان خارجی در مقاطع تحصیلات تکمیلی (کارشناسی ارشد و دکترا) در مقایسه با کارشناسی است. حدود 80 درصد دانشجویان مقطع کارشناسی را آمریکایی‌ها تشکیل داده‌اند درحالی‌که این رقم در مقطع کارشناسی ارشد به 20 درصد می‌رسد. طبق آماری که در سال 2015 منتشر شده است، حدود 55 درصد دانشجویان تحصیلات تکمیلی آمریکا، ملیتی غیر آمریکایی داشته‌اند. این رقم در رشته‌های هنری و انسانی 16 درصد و در تجارت کمی بیش از 18 درصد بوده است.
حضور اندک آمریکایی‌ها در رشته‌های پرطرفدار فنی مهندسی، مانند علوم رایانه بسیار برجسته‌تر است. این رشته‌ها راه ورود به شرکت‌هایی چون گوگل، آمازون، فیس‌بوک و مایکروسافت هستند. حدود 64 درصد از دانشجویان دکتری و 68 درصد از دانشجویان کارشناسی ارشد این رشته‌ها در سال گذشته، ملیتی غیر آمریکایی داشته‌اند. البته وضعیت مقطع کارشناسی کاملاً متفاوت است و سهم خارجی‌ها در این مقطع تنها 9 درصد بوده است.
عوامل متعددی منجر به چنین شکافی بین مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی شده است که شاید دلیل اصلی آن را بتوان بازار کار تشنه فناوری دانست. آمریکایی‌ها برای یافتن شغل نیازی نمی‌بینند که مدرک بالاتری کسب کنند. آن‌ها وقتی با مدرک کارشناسی فارغ‌التحصیل می‌شوند به‌راحتی می‌توانند از میان موقعیت‌های شغلی متعددی که برایشان فراهم است، یکی را برگزینند. بعضی دیگر هم چنان زیر بار اقساط هزینه دانشگاهشان گرفتارشده‌اند که نمی‌توانند بازهم وام بگیرند و تحصیلاتشان را ادامه دهند.
یکی از اساتید دانشکده علوم رایانه دانشگاه واشنگتن معتقد است اگر دانشجوهای کارشناسی آمریکایی کارشان را خوب بلد باشند با همان مدرک می‌توانند در گوگل یا مایکروسافت استخدام شوند.
هادی پرتوی هم که در دهه 1990 در دانشگاه هاروارد علوم رایانه می‌خواند، اکنون با هم‌اتاقی پیشینش از یک شرکت پیشنهاد کاری دریافت کرده‌اند، درحالی‌که هادی ارشدش را گرفته است و هم‌اتاقی‌اش نه. هادی معتقد است مدرک کارشناسی ارشد باارزش است، ولی نه آن‌قدر که آمریکایی‌ها را به ادامه تحصیل راغب کند.
دانشگاه‌ها و شرکت‌ها برای حفظ توان رقابتی در عرصه جهانی، به دنبال جذب استعدادهای دیگر کشورها هستند و تعداد علاقه‌مندان به تحصیل در آمریکا نیز به حدی زیاد است که دانشگاه‌ها نیازی به استفاده از مشوق‌های مالی برای ترغیب آمریکایی‌ها به ادامه تحصیل نمی‌بینند.
البته با بر سر کار آمدن ترامپ و اعمال محدودیت‌های مهاجرتی، در بعضی از دانشگاه‌ها و رشته‌ها شاهد افت 20 تا 30 درصدی پذیرش دانشجویان خارجی بوده‌ایم. دکتر هلبر، رئیس دانشکده فنی مهندسی دانشگاه دارت‌موس از این وضع ابراز نگرانی کرده است و معتقد است اگر این شرایط یکی دو سال دیگر ادامه پیدا کند، روند کنونی تحقیقاتی ما به خطر خواهد افتاد.
از نظرگاه تاریخی، با رونق گرفتن وضعیت اقتصادی، حضور آمریکایی‌ها در مقاطع تحصیلات تکمیلی افت کرد. چراکه تنها دانشجویانی ادامه تحصیل می‌دادند که به علم‌آموزی و کارهای تحقیقاتی علاقه وافری داشتند. دانشجویان خارجی هم ادامه تحصیل در آمریکا را بهترین راه برای دریافت اقامت و یافتن شغلی مناسب در صنعت بین‌المللی می‌دیدند؛ فرصتی که شاید در کشور خودشان به‌سختی به دست می‌آمد.
عده‌ای از سیاست‌گذاران و اساتید دانشگاه‌ها معتقدند باید فکری به حال حضور کمرنگ آمریکایی‌ها در مقاطع تحصیلات تکمیلی کرد، بعضی دانشکده‌های فنی مهندسی با ارائه برنامه‌های میان‌رشته‌ای خواهان جذب دانشجویانی با تحصیلاتی غیر از فنی مهندسی هستند و امیدوارند با این ترفند، آمریکایی‌های بیشتری را به ادامه تحصیل ترغیب کنند.
منبع: قلم چی